Fakty i mity: Pies wie, że źle zrobił.

Ileż to razy słyszałem to zdanie od właścicieli psów. Być może wy sami również nieraz je wypowiedzieliście lub pomyśleliście w ten sposób. Czy nasze psy mają poczucie winy?
Spróbuję to wyjaśnić.
Zacząć powinniśmy od tego skąd u nas wrażenie, że pies tak myśli. Wyobraźmy sobie prostą scenę którą na pewno wielu z Was widziało w życiu codziennym lub na filmikach w mediach społecznościowych (you tube jest ich pełen). Właściciel psa wraca do domu i widzi zniszczone buty, rozbity wazon i pogryzioną poduszkę. Zaczyna zwracać się w kierunku psa (często podtykajac mu np. buty bezpośrednio pod pysk) i pytać zazwyczaj ostrym tonem “co to jest”? , “co tutaj zrobiłeś”? Pies zazwyczaj pokazuje całym swoim ciałem “winę”, a właściciel ma w tym momencie pewność! Wie, że źle zrobił!!!
Czy aby na pewno?
Filmy tego typu mają olbrzymią oglądalność i wciąż jest na nie popyt. W głównej mierze dlatego, że wydają się wszystkim bardzo śmieszne. Dla mnie jest to natomiast bardzo smutne. Bowiem we wszystkich tych sytuacjach one prezentują zachowania, które etogram zachowań psów opisuje jako strach, stres, niepokój. Obniżona głowa, oblizywanie się, kładzenie na ziemi z łapami do góry, zamieranie w miejscu, ogon pod brzuchem, często ucieczka.
Niestety. To nie jest poczucie winy, a reakcje na emocje i zachowanie właściciela. Ewentualnie zachowanie takie może się pojawić ponieważ pies wcześniej już był karany za podobne lub te same zdarzenia i przewiduje co się zaraz stanie.
Jak to pięknie ujęła Alexandra Horowitz w swojej książce “Oczami psa”, czy gdyby pies wiedział, że źle zrobił przyznawałby się do tego? Czy logicznym zachowaniem nie byłoby raczej w tej sytuacji udawanie, że to nie ja, w celu uniknięcia kary?
Wspomniana autorka była również jednym z badaczy, którzy definitywnie udowodnili nieprawdziwość tej tezy. Jeśli nasz pies zachowuje się w sposób jakby miał poczucie winy należałoby się zastanowić nad naszą relacją z psem. Nad tym co mogę zrobić żeby ją poprawić i żeby mój przyjaciel pies czuł się ze mną w takiej sytuacji bardziej komfortowo. Jeśli niszczy przedmioty, zastanówmy się dlaczego to robi i popracujmy nad tym problemem. Jeśli nie przychodzi na zawołanie, skacze na ludzi, szczeka, załatwia domu problemy fizjologiczne itp. znajdźmy przyczynę.
Nie przypisujmy psu również ludzkich emocji tylko na podstawie zachowania, które prezentuje i tego co nam się wydaje (teoria “wie że źle zrobił” wzięła się z powodu podobieństwa zachowań opisanych wyżej do zachowań ludzi kiedy mają poczucie winy lub odczuwają skruchę. Tzw. antropomorfizacja).
Problemy w komunikacji wynikające z nieznajomości zachowań psa mogą przyczynić się do wielu problemów, które w przyszłości trudno będzie zmienić.